03. Hoofdlijnen beleid en financiële vooruitzichten

Hoofdlijnen beleid

De begroting 2018 is de laatste begroting voor deze collegeperiode. Daarom leggen wij de nadruk op het afronden van de plannen en projecten voor deze bestuursperiode, waaronder de beleidsvoornemens genoemd in de Midterm review uit 2017. Daarnaast spelen we uiteraard in op actuele ontwikkelingen.

Bouwen en wonen

De effecten van de economische opleving zijn merkbaar in de woningbouw: een aantal projecten gaat versneld in uitvoering. Onze ambitie is dat we het komende jaar 350 nieuwbouwwoningen opleveren. Samen met de corporaties streven we naar een gevarieerd aanbod, zodat er voor elke doelgroep plaats is in onze stad.

Bij initiatiefnemers is er weer bereidheid tot investeren. We faciliteren de doorgroei van de stad met projecten als de ontwikkeling van het Veemarktterrein en willen een doorstart bewerkstelligen bij het Havenkwartier. Een faciliterende grondpolitiek en een actieve uitnodigingsstrategie blijven onze uitgangspunten.

De invoering van de nieuwe Omgevingswet is opnieuw uitgesteld. We blijven wel verder werken aan de voorbereiding van de implementatie van de wet. Er is een visietraject gestart. In 2018 volgen de uitwerking en vaststelling van die visie. Naar verwachting kan de nieuwe Omgevingsvisie begin 2019 worden vastgesteld.

Economie

We willen in 2018, afhankelijk van de opgaven, het economisch beleid herijken. Voor nieuwe ontwikkelingen worden middelen gereserveerd: door de verhoging van de reserve cofinanciering economisch beleid en door het reserveren van een bedrag voor de cofinanciering van de provinciale bedrijvenregeling.

In 2018 gaat de nieuwe binnenstadsorganisatie van start. Samen met de nieuwe organisatie geven we uitvoering aan de werkagenda en het meerjareninvesteringsprogramma voor de Asser Binnenstad. In 2017 zijn daarvoor al bij de Midterm review middelen gereserveerd.

In samenhang met de cultuuragenda en de visie en uitvoeringsagenda voor de Asser binnenstad gaan we ook de kaders voor het nieuwe evenementenbeleid verder uitwerken.

In 2017 is besloten om de toekomstvisie voor Groningen Airport Eelde te steunen en bij te dragen aan de uitvoering van het businessplan. De financiële consequenties zijn in deze begroting opgenomen.

Twee grafmonumenten op de Noorderbegraafplaats met een status van rijksmonument zijn aan restauratie toe. De gemeente is op grond van de Erfgoedwet verplicht tot onderhoud.

Duurzaamheid

De energietransitie begint te versnellen. Voor duurzaamheid hebben wij daarom de lat hoger gelegd. Het eigen gemeentelijk vastgoed willen we versneld op een duurzamer niveau brengen. In 2018 wordt daarvoor een masterplan gemaakt. Het omzetten van de straatverlichting naar ledverlichting wordt in 2018 afgerond.

Bewoners en bedrijven tonen een steeds grotere interesse in duurzaamheid en energieneutraal wonen. Bij de verduurzaming maken we daarom een omslag naar samenwerking met de stad. Als gemeente proberen wij te faciliteren dat de kansen van de energietransitie gepakt worden en dat we met bewoners en bedrijven werken aan een toekomstbestendige stad.

Bij de uitvoering van de visie Mobiliteit werken we verder aan het stimuleren van meer duurzame vormen van vervoer, onder andere door de aanleg van de fietssnelweg Groningen-Assen.

Samen werken

‘Niet zorgen voor maar zorgen dat’ staat centraal in het collegeprogramma. Samenwerking is daarvoor de leidraad, maar ook de basis. We kunnen onze maatschappelijke ambities alleen realiseren als we optimaal gebruik maken van de inzet en kennis van inwoners en onze partners. Dat geldt voor alle domeinen, van zorg tot veiligheid.

Als overheid staan we naast inwoners en partners. Dat betekent dat we als overheid minder bepalend zijn, en meer samenwerken en aansluiten bij initiatieven vanuit de samenleving. Ook daarom zetten we extra in op het verder ontwikkelen van overheidsparticipatie en werken we aan een andere rol voor onze organisatie.

Samenwerken gebeurt ook volop met andere gemeenten. Bijvoorbeeld op het gebied van economie en belangenbehartiging. De NG4-vertegenwoordiging in de EU-office in Brussel wordt structureel.

Sociaal domein

De basis van de decentralisaties is op orde. Bij het toewijzen van hulp en ondersteuning leggen we het accent op resultaat. Met de expertise van zorgaanbieders wordt samen met de aanvrager een passend aanbod aan hulp en ondersteuning vastgesteld.

Met Vaart Welzijn en de andere partners willen we meer aandacht besteden aan preventie en een meer collectieve aanpak. We benutten daarvoor de organisatiekracht en netwerken van de partners in het sociale domein als buurteams, huisartsen, sportverenigingen en scholen. Uiteindelijk moet er een gezamenlijke agenda komen voor preventie.

In het najaar 2017 hebben wij een voorstel gedaan voor een extra impuls van maatregelen in het sociaal domein te betalen uit reserve van het sociaal deelfonds. Dit in navolging van de toezegging aan de raad uit november 2016.

Bedrijfsvoering

We geven verder uitvoering aan de maatregelen om de werkdruk te verminderen. Het werkdrukonderzoek in 2016 gaf aan dat naast personele problemen in het sociaal domein er ook elders in de organisatie knelpunten zijn. Het gaat dan om de onderdelen ruimtelijke ordening, veiligheid, economie (acquisitie bedrijventerreinen) en informatieveiligheid.

De organisatie moet meebewegen in nieuwe ontwikkelingen, zoals de overheidsparticipatie en de implementatie van de Omgevingswet. We investeren daarvoor in trainingen en opleidingen.

Uit het onderzoek in 2016 bleek ook dat een deel van de medewerkers ontevreden is over de werkomgeving. Dit wordt deels veroorzaakt doordat er, in verband met de inhuizing van derden, krapte is ontstaan in het stadhuis. Met het vertrek van Catawiki in 2018 komt er weer meer ruimte voor de eigen organisatie.

We gaan in 2018 de werkomgeving, zowel de huisvesting als de ict, aanpassen om het werk van alle medewerkers zo goed mogelijk te faciliteren. Hierbij maken we gebruik van nieuwe inzichten op het gebied van ‘het nieuwe werken’.

De raadzaal is toe aan een renovatie. Het betreft vervanging van meubilair en technische installaties, maar ook maatregelen om de akoestiek te verbeteren. In de begroting wordt daarvoor een taakstellend budget opgenomen.



Financiële vooruitzichten


Financiële vooruitzichten 2018-2021

We hebben deze bestuursperiode een behoedzaam en terughoudend financieel beleid gevoerd. We hebben gebruik gemaakt van financiële kansen die zich daarin aandienden en knelpunten in het beleid en de financiën opgelost als die zich voordeden. Mede daardoor zijn we in staat geweest uitvoering te geven aan het collegeprogramma Mijn Assen, konden we bestaande knelpunten in het beleid en in de bedrijfsvoering oplossen en hebben we tussentijds ruimte weten vrij te spelen voor nieuwe beleidswensen en ambities.

We hebben onze reserves gericht en weloverwogen ingezet om beleidsdoelen te realiseren en er daarbij steeds opgelet dat de buffer die noodzakelijk is voor risicoafdekking en om financiële tegenvallers op te vangen op voldoende niveau is, en ook of er voldoende ruimte voor nieuwe beleidsinitiatieven van onze opvolgers beschikbaar blijft.

Geholpen door het monetaire beleid van de Europese Centrale Bank waren we in staat de opbouw en samenstelling van onze schuldpositie aanzienlijk te verbeteren en de gemeentelijke financieringslasten aanzienlijk te beperken. We hebben een terughoudend fiscaal beleid gevoerd en zijn in staat geweest om de gevolgen van de leegstand van bedrijfsruimten en winkelpanden op te vangen zonder dat dat tot extra lastenverzwaring voor de inwoners en bedrijven in onze stad heeft geleid.

De financiële gevolgen van decentralisatie van de door het kabinet overgedragen zorgtaken hebben we binnen de bij de start in 2015 vastgestelde financiële kaders kunnen opvangen. Van dat beleid plukken we ook in 2018 weer de vruchten.

De financiële vooruitzichten zien er goed uit. Op basis van de huidige inzichten blijven de gemeentebegrotingen de komende jaren in evenwicht. Dat betekent dat we een gezonde en financieel sluitende gemeentelijke huishouding aan onze opvolgers kunnen overdragen. De sterk aantrekkende economie helpt daarin mee.

De financiële prognoses die we in de begroting 2018 voor de jaren 2019-2021 presenteren, vormen zowel het sluitstuk van de huidige bestuursperiode als het startpunt voor de volgende periode. Ze zijn belangrijk omdat ze voor komende bestuur dienen als basis voor het maken van afwegingen en beleidskeuzes in de volgende bestuursperiode.

Financiële aanpak beleidsinvulling 2018-2021

We zetten de hiervoor aangegeven financiële koers in de begroting 2018 voort. Het primaire doel in het laatste jaar van onze collegeperiode is zorgen voor continuïteit en stabiliteit.

Dat betekent dat we de financiële ruimte waarover we in 2018 kunnen beschikken, of die we op basis van de geldende spelregels kunnen vrijspelen, alleen nog willen inzetten voor het oplossen van knelpunten in het aanvaarde beleid en voor het realiseren van nog openstaande beleidswensen, die direct verband houden met de uitvoering en afronding van collegeprogramma Mijn Assen.

Daarnaast geven we gehoor aan de signalen vanuit de raad om meer ruimte vrij te maken voor de bedrijfsvoering om de daarin aanwezige knelpunten op te kunnen lossen.

We maken in de begroting 2018 geen middelen meer vrij voor nieuw beleid en willen zoveel mogelijk voorkomen dat lasten van de maatregelen die we treffen structureel doorwerken naar de volgende bestuursperiode. Daar waar die situatie zich wel voordoet zorgen we dat daarvoor dekkingsmiddelen beschikbaar zijn.

Beleidsmaatregelen 2018 - 2021

Hiervoor bij het onderdeel ‘beleid’ van dit hoofdstuk hebben we aangegeven waar we in 2018 in het beleid de focus op willen richten.

In het overzicht hierna geven we aan welke middelen met daaraan gekoppelde dekkingsmiddelen we daarvoor willen inzetten, respectievelijk beschikbaar zijn.

Overzicht middeleninzet beleidsmaatregelen 2018-2021 (bedragen* 1.000)

De beleidsvoorstellen die we in deze begroting nog voor de periode 2018-2021 doen zijn grotendeels eenmalig en/of kortdurend van karakter. Verspreid over de jaren 2018 en 2019 gaat het hierbij om een totaalbudget van € 6,9 miljoen. De overige voorstellen die in deze begroting zijn opgenomen, zijn structureel en werken door in het financieel kader voor de volgende bestuursperiode. Het gaat hierbij in totaal om € 1,3 miljoen.

De door de raad uitgesproken voorkeur om te komen tot geleidelijke afbouw van de jaarlijkse inzet van de Reserve DNK is vanaf 2019 voorlopig nog ‘pro memorie’ in de plannen opgenomen. Wij willen de hierin verder te maken keuzes overlaten aan het komende gemeentebestuur.

Ter toelichting op de financiële impact van de diverse voorstellen en de daarvoor beschikbare dekkingsmiddelen hierna kort het volgende.

Incidentele beleids-en dekkingsmaatregelen

Van de in de begroting 2018 voor beleidsuitvoering opgenomen incidentele middelen van € 6,9 miljoen is € 2,5 miljoen bestemd voor de vorming van een aparte bestemmingsreserve waaruit de gemeentelijke investeringsbijdrage in Groningen Airport Eelde de komende jaren kan worden bekostigd. We stellen voor om een overeenkomstig deel van de algemene reserve voor dit doel in te zetten. De algemene reserve biedt daartoe voldoende ruimte.

Daarnaast hebben we, verdeeld over de jaren 2018 en 2019, in totaal € 2,4 miljoen aan eenmalige middelen in de begroting 2018 en de jaarschijf 2019 van de meerjarenprognose opgenomen voor het uitvoeren van experimenten in het sociaal domein alsmede voor de daarmee verband houdende tijdelijke meerkosten in de bedrijfsvoering.
We stellen voor om de reserve sociaal deelfonds in 2018 en 2019 als dekkingsbron voor deze kosten in te zetten. Deze reserve is daartoe ruimschoots toereikend. Overigens impliceert dit wel dat de werkingsduur van de reserve sociaal deelfonds wordt verlengd tot en met 2019.

Verder hebben we ruimte vrijgemaakt om de reserve cofinanciering economisch beleid met € 0,5 miljoen te versterken. Ook is een budget van € 0,5 miljoen geraamd van waaruit vanaf 2018 de gemeentelijke cofinanciering voor de nieuwe provinciale bedrijvenregeling de komende jaren kan worden gefinancierd. Wij stellen voor om het ten gunste van de algemene middelen vrijvallende deel van het projectbudget revitalisering van het stadsbedrijvenpark ad € 1,1 miljoen voor dekking van beide budgetten te herbestemmen.

In 2018 is financiële ruimte benodigd om verder te kunnen werken aan de invoering van de nieuwe omgevingswet en om verder vorm te kunnen geven aan het gemeentelijke beleid op het punt van de overheidsparticipatie. In beide gevallen gaat het om een budget van € 0,2 miljoen. Voor het overige is in 2018 nog € 0,2 miljoen benodigd voor het doorvoeren van enkele aanpassingen van de werkruimten in het stadhuis en € 0,05 miljoen voor het uitvoeren van achterstallig onderhoud aan de Noorderbegraafplaats.

Laatstgenoemde budgetten kunnen worden gedekt uit de eenmalige ruimte die als resultaat van de gebruikelijke tussentijdse actualisatie van de product- en de programmabudgetten in de begroting 2018 beschikbaar is gekomen.

Structurele beleids- en dekkingsmaatrelen

Van het totaal pakket beleidsvoorstellen werkt € 1,3 miljoen door naar 2019 en de jaren daarna. Van deze middelen is circa € 1,1 miljoen bestemd voor het oplossen van de personele knelpunten in de beleidsvoorbereiding en -uitvoering en in de overige onderdelen van de gemeentelijke bedrijfsvoering.

De middelen zijn onder andere bestemd voor het intensiveren van het veiligheidsbeleid, het verlenen van ondersteuning bij de uitvoering van de taken op het terrein van de regionale uitvoeringsdienst, het verbeteren van de kwaliteit van de informatiebeveiliging, het intensiveren van het gebruik van sociale media, beleidscapaciteit ten behoeve van het groenbeheer en voor de uitvoering van privaat juridische werkzaamheden.

Ander speerpunt in dit maatregelenpakket zijn de extra middelen die we willen inzetten om de knelpunten in de uitvoering van de taken in het sociaal domein op te lossen. Gelet op de ervaringen tot nu toe stellen we voor om de sinds de decentralisatie van de nieuwe zorgtaken in 2015 voor dit doel gehanteerde norm op te trekken en vast te stellen op 5% van de jaarlijks voor de uitvoering van deze taken overkomende rijksmiddelen. We sluiten daarbij aan op de lijn die inmiddels ook bij andere gemeenten wordt toegepast.

Tot dusverre hanteerden we 3% van het WMO-budget en 4 % van de budgetten voor jeugdzorg en het beschermd wonen hiervoor als norm.

Door deze aanpassing neemt de voor de bedrijfsvoering in het sociaal domein beschikbare ruimte met ingang van de begroting 2018 structureel met € 0,65 miljoen toe. Voor de begroting als geheel verloopt de bijstelling van de normering budgettair neutraal. Het betreft een verschuiving binnen het totaal van de uitvoeringsbudgetten die binnen het sociaal domein beschikbaar zijn.

Verder hebben we vanaf 2019 structurele ruimte in de meerjarenprognose ingepland bestemd voor de dekking van de lasten die voortvloeien uit de gemeentelijke cofinanciering van de aanleg van de fietssnelweg van Assen naar Groningen. Ook is ruimte gereserveerd voor het realiseren van een aantal door de raad gewenste beteringen in de raadzaal van het stadshuis. Door investeringslasten van bestaande gemeentelijke investeringen scherper te budgetteren ontstaat ruimte om de lasten van deze nieuwe investeringen op te vangen.

Aanvullende dekkingsvoorstellen

Om de nog ontbrekende structurele dekking voor de maatregelen die vanaf 2018 nieuw in de begroting zijn opgenomen volledig veilig te stellen en de begroting 2018 en de meerjarenprognose 2017-2021 over de gehele linie structureel sluitend te maken stellen we voor om:

- De in de meerjarenprognose 2019-2021 als buffer voor dekking van toekomstige kostentoename als gevolg van groei van de stad deels te bestemmen voor dekking van de kosten van beheer en onderhoud van de FlorijnAs. Die kosten zijn geraamd op € 0,5 miljoen en maken vanaf 2018 voor het eerst onderdeel uit van de begroting. De volumebuffer loopt op van € 0,35 miljoen in 2019 tot ruim € 1,0 miljoen structureel vanaf 2021.
- Af te zien van het budgetteren van de aanvankelijk vanaf 2018 voorziene structurele veiligheidsmarge van € 0,3 miljoen voor het opvangen van financiële tegenvallers die mogelijk zouden kunnen ontstaan als gevolg van risico’s in het beleid en de bedrijfsvoering. Uit herbeoordeling van de risico’s is gebleken dat het gemeentelijk weerstandsvermogen daartoe zelf voldoende op peil is, zodat er voor dit doel geen structurele ruimte in de begroting meer benodigd is.
- In de meerjarenprognose 2019-2021 rekening houden met positieve effecten van aantrekkende economie en de effecten die dat heeft op de uitkeringen uit het gemeentefonds, de opbrengsten van gemeentelijke heffingen en op het aantal personen dat gebruik maakt van inkomensondersteunende voorzieningen.
Omdat we een behoedzaam financieel beleid voeren is daar tot nu toe niet op geanticipeerd. Nu die groei zich verder heeft versterkt en vaste vorm heeft gekregen, achten wij het verantwoord om daar alsnog toe over te gaan.

Financiële eindresultaten 2018-2021

Samenvattend ziet het totaal met beleids- en dekkingsmaatregelen dat we met de begroting 2018 ter afweging en vaststelling aan u voorleggen er als volgt uit:

Beleids-en dekkingsmaatregelen 2018-2021 (bedragen *€ 1.000)

Op basis van het maatregelenpakket hiervoor zijn de begroting 2018 en de meerjarenprognose 2019-2021 over de gehele linie sluitend.

Gevolgen septembercirculaire 2017

We hebben de kort voor de afronding van de begroting 2018 verschenen septembercirculaire gemeentefonds op hoofdlijnen beoordeeld en doorgerekend. In verband met de kabinetsformatie is de inhoud ervan, als verwacht, beleidsarm.

Belangrijk voor de uitkomst van de eigen financiële vooruitzichten is de ontwikkeling van de accressen. Die worden ten opzichte van de meicirculaire bijgesteld op basis van een eveneens beleidsarme miljoenennota 2018.

De geactualiseerde accresramingen die in de septembercirculaire worden gepresenteerd wijken nauwelijks af van de prognoses in de meicirculaire. Alleen het accres voor het jaar 2018 ondergaat een lichte stijging. Voor Assen resulteert die aanpassing in een positieve bijstelling van de algemene uitkering met circa € 0,25 miljoen. De accressen voor de jaren daarna muteren niet of nauwelijks.

Ook overigens bevat de circulaire geen maatregelen die van directe invloed zijn op de einduitkomsten van de begroting 2018 en de bijbehorende meerjarenprognose.


Verdeling van lasten en baten

Lasten begroting 2018 € 349,1 miljoen

bg18 hoofdlijnen lasten

 

Baten begroting 2018 € 349,7 miljoen

bg18 hoofdlijnen baten a 01